Vitamin A là thành phần quan trọng giúp duy trì cơ thể khỏe mạnh. Nó tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, có trong cả thực phẩm bắt nguồn từ thực vật và động vật. Để giúp mọi người hiểu rõ hơn về vitamin A là gì và các công dụng của nó, Chuyên gia Linh Anh có bài chia sẻ ngay dưới đây.
1. Vitamin A là gì?
Vitamin A là gì? Vitamin A là thành phần cần thiết cho sự phát triển thể chất và trí não của con người. Nó tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, có ở trên cả động và thực vật. Cụ thể, Vitamin A tồn tại dưới dạng retinol có trong thực phẩm nguồn gốc từ động vật. Còn trong thực vật, nó tồn tại dưới dạng caroten (tiền vitamin A).
Vitamin A là gì? Vitamin A có tác dụng gì?
Các thực phẩm chứa hàm lượng lớn vitamin A có thể kể đến như: Gan, lòng đỏ trứng, bơ, sữa, phô mai, rau bina, rau muống, xoài,…
2. Công dụng của vitamin A đối với cơ thể
Bạn đã hiểu được vitamin A là gì? Vậy vitamin A có tác dụng gì đối với cơ thể?
Vitamin A tham gia chính vào chức năng thị giác của mắt giúp tăng cường thị lực. Nếu trong tình trạng thiếu vitamin A thường dẫn đến bệnh “quáng gà”.
Vitamin A cần thiết để bảo vệ sự nguyên vẹn của giác mạc và các mô biểu mô dưới da. Bao gồm: khí quản, ruột non, tuyến nước bọt, tinh hoàn… Khi thiếu vitamin A, niêm mạc sẽ rơi vào trạng thái giảm sản xuất, da trở nên khô và xuất hiện hiện tượng sừng hóa, dấu hiệu này thường thấy nhất ở mắt.
Ban đầu kết mạc bị khô, lâu dần không được bổ sung vitamin A dẫn đến giác mạc bị tổn thương. Lúc này, khi các tế bào biểu mô không còn được nguyên vẹn, dẫn đến sức đề kháng giảm sút, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập.
Vitamin A tham gia vào hệ thống miễn dịch của cơ thể. Khi bổ sung đầy đủ vitamin A giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể, chống chọi lại các vi khuẩn gây bệnh tật. Nếu trẻ thiếu vitamin A sẽ dễ bị các loại virus, vi khuẩn tấn công. Do đó, mà cơ thể ốm yếu hay bị bệnh vặt, thời gian điều trị bệnh kéo dài và nguy cơ tử vong cao hơn.
3. Nhu cầu Vitamin A khuyến nghị là bao nhiêu?
BẢNG NHU CẦU VITAMIN A NÊN SỬ DỤNG MỖI NGÀY
(Dựa theo nghiên cứu thông tin dinh dưỡng khuyến khích cho người Việt Nam vào năm 2007)
| Nhóm tuổi | Nhu cầu vitamin A khuyến nghị (mcg/ngày)* | |
| Trẻ em (tháng tuổi) | <6 | 375 |
| 6-11 | 400 | |
| Trẻ nhỏ (năm tuổi) | 1-3 | 400 |
| 4-6 | 450 | |
| 7-9 | 500 | |
| Nam vị thành niên (tuổi) | 10-18 | 600 |
| Nữ vị thành niên (tuổi) | 10-18 | 600 |
| Nam trưởng thành (tuổi) | 19-60 | 600 |
| >60 | 600 | |
| Nữ trưởng thành (tuổi) | 19-60 | 500 |
| >60 | 600 | |
| Phụ nữ có thai (trong cả thời kỳ) | 800 | |
| Bà mẹ cho con bú (trong cả thời kỳ) | 850 | |
4. Tác hại của việc bổ sung quá nhiều vitamin A
Khi đã nắm được vitamin A là gì và vitamin A có tác dụng gì đối với sức khỏe. Vì vậy, việc nạp thiếu vitamin A có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu bổ sung quá nhiều vitamin A cũng có thể dẫn đến nhiều rủi ro nguy hiểm.
Theo mức nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị hàng ngày (RDA), nồng độ vitamin A cần thiết mỗi ngày với nam là 900 mcg và 700 mcg mỗi ngày đối với nữ. Bạn có thể dễ dàng đạt được mức này bằng cách tuân theo chế độ ăn uống đa dạng các loại thực phẩm. Đồng thời, cũng không nên bổ sung quá nhiều vitamin A ở ngưỡng trên, mức có thể chấp nhận được là 10.000 IU (3.000 mcg) ở người lớn để ngăn ngừa tích tụ độc tính.
Mặc dù có thể tiêu thụ nhiều vitamin A bắt nguồn từ các loại thực phẩm từ động vật như gan. Nhưng thường là độc tính sẽ xuất hiện do bổ sung và điều trị quá mức một số thuốc, chẳng hạn như Isotretinoin.
Vitamin A có đặc tính tan trong chất béo nên nó được lưu trữ trong cơ thể bạn và có thể tích tụ trong cơ thể theo thời gian gây ra những ảnh hưởng xấu cho sức khỏe. Uống quá nhiều vitamin A có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng và thậm chí dẫn đến tử vong nếu dùng với liều lượng cực cao.
Ngộ độc vitamin A cấp tính xảy ra trong một thời gian ngắn khi sử dụng liều vitamin A quá cao. Riêng với trường hợp ngộ độc mãn tính sẽ xuất hiện nếu dùng vượt quá 10 lần RDA trong thời gian dài.
Các tác dụng phụ phổ biến nhất của ngộ độc vitamin A mãn tính (thường được gọi là hypervitaminosis A) bao gồm:
- Rối loạn thị lực
- Đau khớp và xương
- Ăn kém
- Buồn nôn và ói mửa
- Nhạy cảm ánh sáng mặt trời
- Rụng tóc
- Đau đầu
- Da khô
- Tổn thương gan
- Vàng da
- Tăng trưởng chậm
- Giảm thèm ăn
- Lú lẫn
Thừa hoặc thiếu Vitamin A có gây hậu quả gì không?
Mặc dù ngộ độc vitamin A cấp tính ít phổ biến hơn so với loại mãn tính nhưng nó có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Bao gồm tổn thương gan, tăng áp lực nội sọ và thậm chí gây nguy cơ tử vong. Ngoài ra, độc tính có từ vitamin A còn dẫn đến một số tác động tiêu cực đến sức khỏe của mẹ và thai nhi, tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh.
Để tránh tích tụ độc tính, tránh bổ sung vitamin A liều cao. Giới hạn tối đa đối với vitamin A áp dụng từ nguồn thực phẩm động vật cũng như vitamin A bổ sung. Mặc dù các nghiên cứu cho thấy bổ sung beta-carotene làm tăng nguy cơ ung thư phổi, nhưng chế độ ăn uống nhiều carotenoid không liên quan đến độc tính.
Vì vậy, nếu muốn bổ sung vitamin A hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh nguy cơ gây hại cho sức khỏe.
5. Cần lưu ý khi dùng vitamin A và tương tác với các thuốc khác
Khi đã hiểu được vitamin A là gì bạn cũng cần nắm được các lưu ý khi dùng cũng như những tương tác của nó với các loại thuốc khác. Thông tin dưới đây sẽ giải đáp giúp bạn thắc mắc này.
Cải thiện lại chế độ ăn uống hàng ngày
Bữa ăn hàng ngày phải đảm bảo cung cấp đa dạng các loại dưỡng chất khác nhau, đặc biệt là vitamin A. Với trẻ nhỏ thì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chứa nhiều hàm lượng vitamin A tốt nhất.
Bổ sung nhóm thực phẩm giàu vitamin A
Trong chế độ ăn hàng ngày của trẻ cần phải chứa đa dạng các loại thức ăn như:
- Thực phẩm bắt nguồn từ động vật có thể kế đến như cá, gan, thịt, tôm, trứng,…
- Thực phẩm bắt nguồn từ thực vật có thể kể đến như: rau bina, rau muống, xà lách, rau dền, hẹ lá, rau thơm., cà rốt, đu đủ chín,…
Đồng thời, trong bữa ăn của trẻ cũng cần có thêm dầu hoặc mỡ để giúp việc hấp thu vitamin A trở nên tốt hơn.
Dùng viên nang vitamin A ở liều lượng cao
Bổ sung viên uống vitamin A liều cao phù hợp với nhóm đối tượng cần được uống vitamin A định kỳ mỗi năm, thông thường sau 6 tháng sẽ nên bổ sung một lần.
Theo đó, đối tượng cần dùng viên nang vitamin A liều cao bao gồm: Trẻ em từ 6 – 36 tháng tuổi (với trẻ em vùng cao khó khăn, chiêm tỷ lệ lớn suy dinh dưỡng có thể mở rộng đến 60 tháng tuổi). Cùng với đó là các mẹ sau sinh được 1 tháng.
Quan tâm đến phác đồ dùng vitamin A cho từng độ tuổi
Trẻ từ – 36 tháng tuổi sẽ bổ sung vitamin liều cao theo chiến dịch ngày vi chất dinh dưỡng ở đợt 1 diễn ra vào tháng ngày và đợt 2 diễn ra vào tháng 12 hàng năm. Theo đó, từ 6 – 12 tháng tuổi cần dùng 100.000 đơn vị, trẻ từ 12 – 36 tháng tuổi cần dùng 200.000 đơn vị. Trẻ ở dưới 6 tháng tuổi cần uống 50.000 đơn vị.
Ở một số khu vực vùng núi khó khăn chiếm tỷ lệ trẻ thiếu vitamin A rất cao. Do đó, mà trẻ từ 37 – 60 tháng tuổi cần dùng khoảng 200.000 đơn vị vitamin A, thường 1 năm cần bổ sung 2 lần.
Với bà mẹ sau sinh khoảng 1 tháng cần uống liều vitamin A ở khoảng 200.000 IU/lần.
Trường hợp trẻ gặp tình trạng khô mắt cần điều trị kịp thời. Hoặc với các bệnh quáng gà, khô kết mạc, khô loét giác mạc cần được cấp tốc điều trị tuân thủ theo phác đồ đưa ra từ Tổ chức Y tế thế giới:
- Uống ngay lập tức 200.000 IU vitamin A
- Qua ngày hôm sau dùng thêm 200.000 IU vitamin A
- Ngày kế tiếp uống thêm 200.000 IU vitamin A.
Trường hợp những người có dấu hiệu thiếu vitamin A cũng cần uống đúng liều trên và sau 4 – 6 tuần uống lặp lại lần nữa.
Lưu ý: Trẻ dưới 12 tháng gặp các tình trạng này sẽ cho uống nửa liều trên ( khoảng 100.000 IU vitamin A)
Phòng chống bệnh lây qua đường nhiễm khuẩn
Phòng ngừa nhiễm khuẩn là điều quan trọng để ngăn ngừa tình trạng thiếu vitamin A, đặc biệt là các bệnh như sởi, gây ảnh hưởng đến mắt cực kì nguy hiểm đối với trẻ. Phòng chống thiếu vitamin A cần phải phối hợp với phòng chống suy dinh dưỡng, không chỉ ở trẻ em mà còn với việc cải thiện tình trạng vitamin A ở bà mẹ.
Tăng cường bổ sung vitamin A trong các loại thực phẩm
Bổ sung vitamin A vào thực phẩm được xem là giải pháp lâu dài nhằm ngăn ngừa tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng nói chung và thiếu vitamin A nói riêng. Giải pháp này đã thành công ở nhiều nước: ví dụ bổ sung vitamin A vào đường (các nước Trung Mỹ), dầu ăn (Philippines, Indonesia), mì ăn liền, đồ ăn nhanh (Thái Lan).
Nước ta cũng đề ra những nghiên cứu, đưa vitamin A vào bột mì, đường, bột dinh dưỡng,… nhằm tăng cường bổ sung vitamin hàng ngày cho người dân.
6. Nguồn thực phẩm cung cấp vitamin A
Khi đã biết vitamin A là gì bạn có thắc mắc rằng các nguồn thực phẩm nào cung cấp nhiều vitamin A nhất không. Chế độ ăn uống hàng ngày có thể cung cấp đầy đủ lượng vitamin A cần thiết cho cơ thể. Bởi có rất nhiều thực phẩm chứa cả vitamin A và tiền vitamin A nằm dưới dạng caroten. Các dạng chuyển hóa của vitamin A được cơ thể hấp thụ và sử dụng dễ dàng hơn so với carotenoid từ nguồn thực vật.
Khả năng để cơ thể chuyển đổi hiệu quả các carotenoid (chẳng hạn như beta-carotene) thành vitamin A hoạt động sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm di truyền, chế độ ăn uống, sức khỏe tổng thể và thuốc men.
Vì vậy, những người theo chế độ ăn thuần thực vật, đặc biệt là người ăn chay, nên thận trọng trong việc tiêu thụ đủ thực phẩm giàu carotenoid.
Những thực phẩm có hàm lượng vitamin A cao nhất là:
- Lòng đỏ trứng
- Gan bò
- Xúc xích gan
- Bơ
- Dầu gan cá
- Gan gà
- Cá hồi
- Phô mai Cheddar
- Cá thu
Thực phẩm chứa nhiều beta-caroten (tiền vitamin A) bao gồm:
- Khoai lang
- Quả bí ngô
- Cà rốt
- Rau bina
- Lá bồ công anh
- Cải bắp
- Ớt đỏ
- Cải xoăn
- Rau Parsley
- Bí đao
Thông qua bài viết này, Thẩm mỹ Quốc tế Linh Anh hi vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ về vitamin A là gì và biết cách bổ sung đúng liều lượng. Bạn có thể nạp đầy đủ vitamin A vào cơ thể bằng cách ăn uống đa dạng thực phẩm mà không cần phải dùng viên uống bổ sung. Hãy đón đọc thêm nhiều bài viết hữu ích khác từ Linh Anh để học hỏi thêm nhiều kinh nghiệm cho sức khỏe và sắc đẹp nhé!
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Thạc sĩ Bác sĩ Lê Anh Khoa tốt nghiệp Đại học Y dược TP.HCM và có 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Điều trị da. Với kinh nghiệm và kiến thức của mình, bác là người tư vấn nội dung chuyên môn về da liễu, trẻ hóa da.
