Nốt ruồi bị ngứa không phải là trường hợp phổ biến. Nhưng nếu bạn đang gặp tình trạng này thì không nên chủ quan. Nốt ruồi bị ngứa không phải lúc nào cũng đáng lo ngại, nhưng trong một số trường hợp, nó lại là dấu hiệu cảnh báo của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hãy cùng tìm hiểu nốt ruồi bị ngứa là do đâu và khi nào bạn cần đi khám bác sĩ để bảo vệ sức khỏe của mình.
1. Nguyên nhân khiến nốt ruồi bị ngứa?
Nốt ruồi bị ngứa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những lý do vô hại đến các dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng.
Ngứa nốt ruồi thường do các yếu tố bên ngoài tác động, không đáng lo ngại. Những nguyên nhân lành tính này bao gồm:
- Kích ứng da: Nốt ruồi nằm ở vị trí thường xuyên cọ xát với quần áo, trang sức hoặc tiếp xúc với hóa chất trong xà phòng, kem dưỡng da, bột giặt… có thể gây kích ứng và ngứa.
- Da khô hoặc dị ứng: Vùng da xung quanh nốt ruồi bị khô, bong tróc hoặc bị côn trùng cắn, dị ứng thời tiết, v.v… cũng có thể khiến bạn có cảm giác ngứa.
- Tác động vật lý: Bạn vô tình gãi hoặc cào vào nốt ruồi khiến nó bị trầy xước, dẫn đến ngứa và khó chịu.
2. Nốt ruồi bị ngứa có phải là ung thư da không?
Nốt ruồi là những khối u da lành tính phổ biến, thường xuất hiện dưới dạng các đốm nhỏ sẫm màu, hình thành do sự tập trung của các tế bào hắc tố (melanocytes). Nốt ruồi thông thường, hay còn gọi là nevi, có đặc điểm đối xứng, màu sắc đồng nhất và viền rõ ràng. Chúng hiếm khi gây nguy hiểm và đa phần không liên quan đến ung thư. Một người trưởng thành trung bình có thể có từ 10 đến 40 nốt ruồi, xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể.
Tuy nhiên, nếu nốt ruồi bị ngứa kèm theo các dấu hiệu bất thường như thay đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc hoặc kết cấu, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư da, đặc biệt là ung thư hắc tố (melanoma) – dạng ung thư da nguy hiểm nhất. Ngoài ra, khối u ác tính cũng có thể xuất hiện dưới dạng nốt ruồi mới hình thành với biểu hiện khác thường.
Mặc dù trong nhiều trường hợp, nốt ruồi bị ngứa không phải là dấu hiệu nghiêm trọng, nhưng bạn nên chủ động thăm khám bác sĩ da liễu nếu xuất hiện bất kỳ biểu hiện bất thường nào dưới đây. Những dấu hiệu này có thể là triệu chứng cảnh báo sớm của ung thư da hắc tố (melanoma) – dạng ung thư da nguy hiểm nhất:
- Thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc: Nốt ruồi phát triển nhanh bất thường, viền không đều, méo mó và xuất hiện nhiều màu trên cùng một nốt (nâu, đen, đỏ, trắng, xanh…)
- Ngứa kéo dài hoặc cảm giác đau: Nốt ruồi gây ngứa liên tục, không thuyên giảm; Xuất hiện cảm giác đau hoặc rát ở vị trí nốt ruồi
- Chảy máu, đóng vảy hoặc tiết dịch: Nốt ruồi tự nhiên bị chảy máu, hình thành lớp vảy khô, bong tróc, rỉ dịch bất thường mà không do chấn thương.
3. Phân biệt nốt ruồi bình thường và nốt ruồi bất thường
Phần lớn các nốt ruồi trên da là lành tính và không phải nốt ruồi nào bị ngứa cũng nguy hiểm, bạn có thể theo dõi và dựa trên những yếu tố sau đây để xác định những nốt ruồi bình thường và nốt ruồi bất thường cần được bác sĩ kiểm tra:
3.1 Nốt ruồi bình thường
Nốt ruồi lành tính thường có đường kính dưới 5 mm, màu nâu nhạt đến nâu đậm hoặc vàng nâu, hình dạng tròn hoặc bầu dục, bề mặt trơn láng, viền rõ ràng, thường có dạng vòm nhẹ. Ở người có làn da tối màu, nốt ruồi thường sẫm màu hơn so với người có da sáng.
3.2 Nốt ruồi bất thường, nguy cơ ung thư
Trong khi đó, nốt ruồi có khả năng ung thư thường có các biểu hiện sau:
- Bờ không đều, viền răng cưa hoặc gồ ghề.
- Bề mặt thô ráp, có thể đóng mài, dễ chảy máu.
- Nhiều màu sắc khác nhau trong cùng một nốt (nâu, vàng nâu, đen, đỏ, trắng, xanh…).
- Đường kính lớn hơn 6 mm.
Nguy cơ nốt ruồi tiến triển thành ung thư da, đặc biệt là ung thư hắc tố (melanoma), gia tăng ở những đối tượng sau:
- Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cường độ mạnh trong thời gian dài.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại, đặc biệt là thạch tín (Arsenic).
- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư da.
- Người lớn tuổi có nguy cơ cao hơn người trẻ.
- Nốt ruồi nằm ở vùng da thường xuyên phơi nắng (mặt, vai, gáy, lưng) hoặc vùng hay bị cọ xát (quai áo, cạp quần, lòng bàn tay, bàn chân) cũng có khả năng ác tính cao hơn.
Quy tắc ABCDE trong nhận diện nốt ruồi ung thư
Các chuyên gia da liễu sử dụng quy tắc ABCDE để phân biệt nốt ruồi lành tính và ác tính:
- A – Asymmetry (Không đối xứng): Nửa bên này không giống nửa còn lại khi chia nốt ruồi thành hai phần.
- B – Border (Bờ viền): Bờ không đều, gồ ghề, không rõ ràng.
- C – Color (Màu sắc): Có nhiều màu trên cùng một nốt ruồi, đặc biệt nếu xuất hiện thêm đỏ, trắng, xanh.
- D – Diameter (Đường kính): Lớn hơn 6 mm.
- E – Evolving (Tiến triển): Có sự thay đổi về kích thước, màu sắc, hình dạng hoặc xuất hiện các triệu chứng như ngứa, chảy máu, đóng mài.
4. Các loại ung thư da khác khiến nốt ruồi bị ngứa
Theo một nghiên cứu công bố năm 2014, có đến 37% các tổn thương do ung thư da gây cảm giác ngứa và 28% gây đau rát. Ngoài ung thư hắc tố (melanoma), nốt ruồi ngứa còn có thể liên quan đến một số loại ung thư da khác, bao gồm:
4.1 Ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal Cell Carcinoma – BCC)
Đây là loại ung thư da phổ biến nhất, thường xuất hiện ở những vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như mặt, cổ và vai.
Dạng tổn thương có thể bao gồm: mảng sáp, mụn nhỏ, hoặc vết loét lâu lành.
Mặc dù tốc độ phát triển chậm, nhưng nếu không điều trị, tổn thương có thể lan rộng và ảnh hưởng đến mô xung quanh. Tin tốt là BCC hiếm khi di căn và có khả năng chữa khỏi cao nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách.
4.2 Ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous Cell Carcinoma – SCC)
Là loại ung thư da phổ biến thứ hai sau BCC, SCC hình thành do sự phát triển bất thường của tế bào vảy – lớp tế bào ở bề mặt da.
Triệu chứng điển hình gồm: mảng da đỏ có vảy, vết loét không lành, có thể gây ngứa hoặc đau. Nếu phát hiện sớm, SCC có thể điều trị hiệu quả.
Tuy nhiên, nếu không được điều trị hoặc điều trị sai cách, SCC có thể:
- Xâm lấn vào các lớp sâu của da
- Di căn đến hạch bạch huyết, mô lân cận hoặc thậm chí các cơ quan ở xa
- Gây nguy hiểm đến tính mạng
Mặc dù vậy, trường hợp SCC di căn là tương đối hiếm gặp, đặc biệt nếu được can thiệp kịp thời.
5. Cách điều trị phù hợp
Ung thư da là một trong những loại ung thư có tiên lượng tốt nhất nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Trong đa số trường hợp, khối u ác tính có thể được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật đơn giản, đặc biệt khi tổn thương còn khu trú và chưa lan rộng. Tuy nhiên, khả năng điều trị thành công vẫn phụ thuộc vào tính chất của nốt ruồi, vị trí tổn thương, cũng như mức độ tiến triển của bệnh.
Một trong những phương pháp phổ biến trong chẩn đoán và điều trị ung thư da là phẫu thuật cắt bỏ nốt ruồi. Quy trình thường bao gồm các bước:
- Gây tê tại chỗ: Bác sĩ sẽ gây tê vùng da xung quanh nốt ruồi để bệnh nhân không cảm thấy đau trong quá trình thực hiện.
- Cắt bỏ toàn bộ nốt ruồi: Nốt ruồi sẽ được loại bỏ cùng với một phần mô da xung quanh nhằm đảm bảo loại bỏ triệt để vùng nghi ngờ tổn thương.
- Khâu vết mổ: Sau khi loại bỏ nốt ruồi, vết thương sẽ được khâu lại và chăm sóc theo hướng dẫn y tế.
- Sinh thiết (xét nghiệm mô bệnh học): Nốt ruồi đã cắt sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra dưới kính hiển vi, xác định xem có tồn tại tế bào ung thư hoặc bất thường tiền ung thư hay không.
Đối với một số trường hợp ung thư da nghiêm trọng hơn có thể cần phải áp dụng xạ trị, hóa trị, liệu pháp quang động hoặc liệu pháp sinh học để tiêu diệt tế bào ung thư.
Câu hỏi thường gặp
Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy có khả năng gây ngứa và đau cao hơn ung thư hắc tố. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, các triệu chứng của ung thư hắc tố sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với ung thư da không phải hắc tố. Vì vậy, nếu, ví dụ, bạn cảm thấy đau và ngứa ở nhiều vùng trên cơ thể, hoặc nếu có bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, chẳng hạn như nốt ruồi nổi lên và ngứa, bạn nên liên hệ với bác sĩ.
Đó là lý do tại sao việc luôn cảnh giác và chú ý đến bất kỳ thay đổi nào trên da là rất quan trọng.
- Ngứa do cọ xát: Nếu nốt ruồi nằm ở vị trí dễ bị cọ xát với quần áo, trang sức và gây ngứa do kích ứng, bạn có thể cân nhắc tẩy để tránh khó chịu và tổn thương da.
- Mục đích thẩm mỹ: Nốt ruồi ngứa do các nguyên nhân lành tính, nhưng bạn muốn loại bỏ vì lý do thẩm mỹ thì hoàn toàn có thể thực hiện.
Tuy nhiên, tuyệt đối không tự tẩy nốt ruồi tại nhà. Việc tự ý tẩy nốt ruồi bằng các phương pháp dân gian hay kem tẩy không rõ nguồn gốc có thể gây viêm nhiễm, sẹo xấu hoặc nguy hiểm hơn là làm kích thích các tế bào ung thư phát triển nhanh hơn nếu nốt ruồi đó là u ác tính.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Bác sĩ Nguyễn Quốc Huy là một chuyên gia có 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Y đa khoa và Da liễu, được cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa Da liễu bởi Sở Y tế Tiền Giang. Bác sĩ tốt nghiệp chuyên khoa cấp I chuyên ngành Da liễu, đồng thời có chứng chỉ đào tạo liên tục về các thủ thuật cơ bản và tiểu phẫu da, cùng chứng chỉ ứng dụng Laser và ánh sáng trong Da liễu.
Trong suốt 18 năm qua, bác sĩ đã thành công tư vấn và điều trị các vấn đề về da cho hơn 10,000 khách hàng ở độ tuổi khác nhau. Với nền tảng chuyên môn vững vàng và kinh nghiệm thực tế lâu năm, bác sĩ Nguyễn Quốc Huy đảm nhận vai trò tư vấn nội dung liên quan đến Da liễu như chăm sóc da an toàn, hiệu quả và chuyên nghiệp.
