Theo phong tục truyền thống của người Việt Nam, vào ngày mùng 1 tết mỗi gia đình sẽ bày biện mâm cúng để cung thỉnh gia tiên về thụ hưởng lễ vật và cầu mong năm mới vạn sự hanh thông, đủ đầy, sung túc và hạnh phúc. Vậy trong mâm cúng mùng 1 Tết gồm những gì? Hãy cùng Linh Anh theo dõi ngay bài viết dưới đây nhé.
1. Ý nghĩa mùng 1 Tết
Theo quan niệm của ông cha ta từ xa xưa có câu “Mùng 1 tết cha, mùng 2 tết mẹ, mùng 3 tết thầy”, mùng 1 tết là ngày thiêng liêng và ý nghĩa nhất trong một năm. Do truyền thống của người Việt Nam, cha là người có quyền quyết định nhất trong nhà và là trụ cột của gia đình.
Không những vậy, hình tượng người cha còn được ví như nóc nhà một vị trí cao nhất của ngôi nhà. Điều này được thể hiện rõ trong câu tục ngữ “Con có cha như nhà có nóc”, cha sẽ là người che mưa chắn gió, bảo vệ người thân trong gia đình mình.
Vì vậy, ngày mùng 1 tết mang ý nghĩa là ngày dành cho người cha nhằm thể hiện sự biết ơn, tôn kính hiếu thảo của con cái.
2. Ý nghĩa cúng mùng 1 Tết
Tết Nguyên Đán là dịp quan trọng, các thành viên trong gia đình được sum họp, quây quần bên nhau sau một năm học tập và làm việc vất vả. Vì thế, mâm cơm cúng vào dịp Tết luôn được bày biện chu đáo, thịnh soạn và kỹ lưỡng hơn so với ngày thường.
Cúng mùng 1 Tết mang ý nghĩa cầu mong năm mới được sung túc, hạnh phúc viên mãn và đủ đầy tựa như mâm cúng mùng 1 Tết được chuẩn bị, bày biện chỉn chu từ hình thức đến chất lượng món ăn ở mọi nhà.
Ngoài ra, mâm cúng ngày Tết còn thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, người có công dựng nước và giữ nước. Do đó, mâm cúng đều được nhà nhà chuẩn bị kỹ lưỡng, tươm tất từ ngày 30 đến hết mùng 3.
3. Mâm cúng mùng 1 Tết
Dựa theo quyển Tín ngưỡng Việt Nam của tác giả Lưu Ánh được NXB trẻ xuất bản và lưu hành thì mâm cúng mùng 1 Tết sẽ gồm: mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn, nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét). Dù là mâm cỗ chay hay cỗ mặn đều phải được chuẩn bị kỹ lưỡng từ nguyên liệu đến khâu chế biến và bày biện, trang trí.
Tuy nhiên, hầu hết mâm cúng ngày nay đều không quá chú trọng đến món ăn và chỉ bày biện khoảng 4 đến 5 món tùy theo kinh tế của mỗi nhà. Điều quan trọng nhất chính là tấm lòng thành kính, cúng bái tổ tiên, ông bà và gia đình được sum họp, quây quần bên nhau.
Mâm cơm cúng mùng 1 tết gồm những gì?
Vậy mâm cúng ngày Tết ở 3 miền có gì đặc trưng? Dưới đây là cách bày biện mâm cúng ở miền Bắc, Trung và Nam mà bạn có thể tham khảo, cụ thể:
3.1 Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc
Thông thường, cách bày trí mâm cúng ở miền Bắc sẽ có 4 bát và 4 đĩa. Điều này sẽ tượng trưng cho tứ trụ là bốn mùa và bốn phương. Bên cạnh đó, một số gia đình muốn bày biện cầu kỳ hơn sẽ chuẩn bị 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa.
Các món ăn trong bốn đĩa mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc gồm có: Gà luộc, thịt lợn, giò lụa, chả quế. Đặc biệt luôn có một đĩa gấc mang ý nghĩa năm mới vạn sự như ý, gặp nhiều may mắn như màu đỏ của gấc.
Trong 4 bát thường có chân giò hầm măng, bóng thả, miếng dong và mọc nấm thả. Tuy nhiên nên lưu ý phần chân giò phải nửa nạc, nửa mỡ và ở giữa bát chân giò có miếng thịt ba chỉ vuông vức khía làm tư, bốn gốc nở đều. Điểm đặc trưng vào dịp Tết ở miền Bắc là hạn chế sát sinh nên các món ăn được chế biến trong thời gian trước đó.
3.2 Mâm cơm cúng mùng 1 ở miền Trung
Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Trung được chuẩn bị đầy đủ các món ăn từ món khô đến món nước, đa phần là các món có vị mặn và nêm nếm đậm đà như: Bò nướng sả ớt, heo quay, gà quay, nem lụi, bò nấu thưng, thịt nạc rim, củ cải kho nạc heo,..
Đặc biệt món ăn đặc trưng không thể thiếu ở miền trung chính là món cuốn gồm có thịt heo và thịt bò ngâm với nước mắm, bánh tráng, rau sống,… Ngoài ra còn có món khai vị là thịt gà trộn rau răm, măng trộn, vả trộn và mít trộn.
Món tráng miệng trong thực đơn được chuẩn bị sẽ là các món như: Bánh phục linh, bánh sen tán, bánh ngũ sắc, bánh in bột và một số loại bánh đậu xanh có màu sắc đẹp mắt được nắn theo hình dáng các loại trái cây khác nhau.
>> Xem thêm: Văn khấn mùng 1 Tết Giáp Thìn 2024 ngắn gọn và chuẩn nhất
3.3 Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Nam
Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Nam được bày trí khá đơn giản, tùy vào điều kiện kinh tế sẽ bày biện các món ăn thể hiện sự trù phú và màu mỡ của vùng miền nhưng sẽ không quá cầu kỳ như mâm cúng ở miền Bắc và miền Trung.
Trong mâm cúng của người miền Nam đa dạng các loại món ăn, không bắt buộc theo một quy chuẩn nào hết. Thông thường người miền Nam sẽ lựa chọn bày biện các món như: Chả giò chiên, gỏi gà luộc xé phay, kiệu, lạp xưởng tươi,… Đặc trưng chính là món bánh tét được làm với nhiều công thức khác nhau như: Bánh tét nếp cẩm, tét ngọt, bánh tét nhân thịt hoặc nhân trứng.
Tuy nhiên trong mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Nam thì thịt kho trứng và canh khổ qua là hai món ăn xuất hiện nhiều nhất. Vì người miền Nam quan niệm “vuông tròn cho cân bằng, khổ nhọc rồi cũng qua”, ngoài ra theo phong tục ngày xưa của ông bà thì hai món ăn này sẽ bổ trợ vị giác cho nhau trong mâm cơm trở nên ngon miệng hơn.
3.4 Mâm cỗ cúng chay mùng 1 Tết
Những gia đình theo truyền thống Phật giáo sẽ không sát sinh vào ngày đầu xuân năm mới, vì vậy trong mâm cúng mùng 1 Tết sẽ chuẩn bị đồ chay. Dưới đây một số món ăn phổ biến có trong mâm cúng chay mùng 1 Tết, cụ thể:
- Rau củ xào chay: Các món xào như cà rốt, nấm, cải thảo và bắp non,…
- Đậu hũ: Đây là món ăn vô cùng quen thuộc của đối với các tín đồ ăn chay, đậu hũ được chế biến rất đa dạng như chiên xù, xào nấm,…
- Canh nấm chay: Thông thường trong mâm cỗ ngày Tết đều sẽ có một món canh dù là mâm cúng chay hay mặn. Vì vậy món canh trong mâm cúng chay được chế biến vô cùng đơn giản nấu nấm với loại rau củ yêu thích.
- Món xôi: Đối với mâm cúng chay và mặn đều thường sự góp mặt của món xôi, phổ biến nhất là xôi đậu xanh, xôi lá dứa và xôi gấc.
4. Văn khấn mùng 1 Tết
Vào ngày Tết khi dâng mâm cúng mùng 1 Tết lên cúng viếng tổ tiên, ông bà thì mọi nhà đều đọc bài khấn vái để cung thỉnh tổ tiên, chư vị Thần Phật về thụ hưởng lễ vật cầu mong năm mới vạn sự như ý, bách sự hanh thông.
Dưới đây là một số mẫu văn khấn mùng 1 Tết mà bạn có thể tham khảo để thực hiện khấn vái vào ngày đầu xuân.
Mẫu số 1: Văn khấn vái gia tiên mùng 1 Tết
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Con thành tâm kính lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con thành tâm kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật.
Con thành tâm kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mùng 1 tháng giêng năm …,chúng con tên là: … hiện cư ngụ tại số nhà: …, ấp/khu phố: …, xã/phường: …, quận/huyện: …, tỉnh/thành: …
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên Đán, mùng một đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới.
Chúng con tưởng niệm ân đức của tổ tiên ở trời cao biển rộng, không đem tấc cỏ báo đáp ba xuân.
Vì vậy, chúng con cùng với toàn thể con cháu trong nhà bày biện lễ vật, hương hoa quả và vật phẩm kính dâng lên trên Án.
Chúng con kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con đồng tâm kính mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, phù hộ cho chúng con được bách sự như ý, vạn sự cát tường, sự nghiệp hanh thông.
Nay chúng con lễ bạc tâm thành, trước Án kính lễ, cúi xin chứng giáp phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
(Lạy 3 lạy)
Mẫu số 2: Văn khấn vái thần linh trong nhà mùng 1 Tết
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Con thành tâm kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con thành tâm kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật.
Con thành tâm kính lạy Phật trời, Hoàng Thiên Hậu Thổ.
Con thành tâm kính lạy chư vị Tôn Thần.
Hôm nay là ngày mùng 1 tháng giêng, nhằm ngày Tết Nguyên Đán đầu xuân năm mới, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới.
Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình.
Tín chủ con tên là: ……………..
Hiện cư ngụ tại: …………………
Nhân tiết minh niên sắm sửa bày biện hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước Án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần.
Thiết nghĩ Tôn Thần hào khí sáng loà, ân đức rộng lớn. Ngôi cao vạn trượng uy nghi, vị chính mười phương biến hiện. Lòng thành vừa khởi, tôn đức cảm thông.
Cúi xin giáng lâm trước Án, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con và mọi người hoan hỷ vinh xương, con cháu cát tường khang kiện.
Mong ơn Đương Cảnh Thành Hoàng, đội đức tôn thần bản xứ. Hộ trì tín chủ, gia lộc gia ân, xá quá trừ tai. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý.
Chúng con thành tâm kính lễ, cúi xin chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
(Lạy 3 lạy)
Mẫu số 3: Bài cúng mùng 1 tết khác theo Tập văn cúng gia tiên
(NXB Văn hóa Dân tộc ấn hành)
Hôm nay là ngày….
Tức năm thứ năm mươi… Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Tại: Thôn… xã… huyện… tỉnh….
Tín chủ tên là:…… cùng toàn thể gia đình đồng kính bái.
Nay nhân ngày lễ Nguyên Đán.
Kính cẩn sắm một lễ bao gồm….
Gọi là lễ mọn lòng thành, thành kính dâng lên:
Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị Tôn Thần.
Trước linh vị của:
- Hiển:
- Hiển:
- Hiển:
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.
Chúng con thành tâm kính cẩn thưa rằng:
Nay theo tuế luật
Mùng Một đầu xuân
Mưa móc thấm nhuần
Đón mừng Nguyên Đán
Cháu con tưởng niệm
Nội ngoại tổ tiên
Kính cẩn dâng lên
Lễ nghi vật phẩm
Cúi xin chứng giám
Biểu lộ lòng thành
Thỉnh cáo tổ tiên linh
Cùng về âm hưởng
Tôn linh tại thượng
Phù hộ độ trì
Năm mới mọi bề
Yên vui khang thái
Cẩn cáo!
Bài viết là những thông tin về mâm cúng mùng 1 Tết ở cả 3 miền và văn khấn vái mùng 1 Tết, hy vọng qua đó bạn sẽ hiểu rõ hơn về phong tục bày biện mâm cỗ ngày Tết. Đừng quên theo dõi Thẩm mỹ Quốc tế Linh Anh để không bỏ lỡ những bài viết hay và hấp dẫn mỗi ngày bạn nhé!
Linh Anh sử dụng nguồn tham khảo uy tín từ tổ chức y dược - học thuật chính thống và tài liệu từ cơ quan chính phủ, nhằm hỗ trợ và đảm bảo thông tin chính xác, minh bạch, đáng tin cậy. Để hiểu rõ hơn cách duy trì và kiểm soát chất lượng nội dung, mời quý độc giả tham khảo Quy trình biên tập của chúng tôi.
Thẩm mỹ Quốc tế Linh Anh hiện đang sở hữu 10 chi nhánh trải dài khắp cả nước và là đơn vị hoạt động nổi bật trong lĩnh vực thẩm mỹ tại Việt Nam với đa dạng các dịch vụ như Phun xăm thẩm mỹ, Điều trị da, Trẻ hóa da, Tắm trắng, Triệt lông,… Đặc biệt, với việc định hình thẩm mỹ chuẩn phong thủy, Linh Anh đã và đang giúp cho hàng triệu khách hàng trở nên xinh đẹp và tự tin hơn.
