Làn da bị cháy nắng đen sạm, hay da bị nám, tàn nhang sau sinh đều là nguyên nhân của tình trạng rối loạn tăng sắc tố da, xuất hiện khi sắc tố Melanin sản sinh quá mức, dẫn đến hình thành các mảng hoặc đốm sẫm màu. Vậy melanin là gì? Vai trò và tác hại của Melanin đối với sức khỏe làn da.
1. Melanin là gì?
Melanin là gì? Melanin là sắc tố tự nhiên trong cơ thể người, mang lại màu sắc cho da, tóc và mắt của con người. Những người có da sẫm màu có melanin nhiều hơn so với những người có da sáng. Melanin được tạo ra bởi tế bào gọi là Melanocytes, chúng là những tế bào tạo ra sắc tố trong biểu bì.
Để bảo vệ tối ưu làn da trước những tia nắng độc hại, các tế bào melanocytes sản xuất ra nhiều melanin để phản ứng lại với ánh nắng.
Mọi người đều có số lượng tế bào melanocytes như nhau, tuy nhiên có những người tạo ra nhiều melanin hơn so với những người khác. Nếu tế bào melanocytes chỉ tạo ra một lượng melanin nhỏ, thì tóc, da và mắt của bạn có thể có màu nhạt. Trái lại, nếu tế bào melanocytes của bạn tạo ra nhiều melanin hơn, thì tóc, da và mắt của bạn sẽ có màu sẫm hơn.
Ngoài ra, số lượng melanin mà cơ thể tạo ra còn phụ thuộc vào gen. Nếu bố mẹ của bạn có nồng độ sắc tố da cao hoặc thấp, có thể bạn sẽ có đặc điểm tương tự. Khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cơ thể bạn sẽ tạo ra nhiều melanin hơn. Điều này giúp bảo vệ da khỏi tác động có hại của tia tử ngoại (UV).
Tuy nhiên, nếu được sản xuất quá nhiều sắc tố này sẽ tích tụ, tập trung tại một vùng nhất định trên da. Dẫn đến hình thành dẫn đến hình thành các mảng hoặc đốm sẫm màu. Đó là lý do tại sao bạn luôn cần bảo vệ da và sử dụng kem chống nắng.
Các loại hắc tố Melanin:
Con người có 3 loại:
- Eumelanin: Chính là sắc tố tạo nên màu tối cho tóc, mắt và da. Eumelanin gồm hai loại chính là nâu và đen. Màu tóc đen và nâu phụ thuộc vào sự kết hợp khác nhau của hai dạng eumelanin này. Tóc màu vàng xuất hiện khi cơ thể chỉ sản xuất một lượng nhỏ eumelanin màu nâu và không có eumelanin màu đen.
- Pheomelanin: Là chất sắc tố tạo nên màu sắc cho các phần của cơ thể như môi và núm vú. Nếu bạn có mái tóc màu đỏ, điều đó có nghĩa là lượng pheomelanin và eumelanin trong cơ thể bạn tương đương nhau. Tóc màu vàng dâu tây xảy ra khi bạn có eumelanin màu nâu và pheomelanin.
- Neuromelanin: Có chức năng điều chỉnh màu sắc của các tế bào thần kinh. Loại melanin này không liên quan đến màu sắc bên ngoài của cơ thể mà bạn có thể nhìn thấy.
2. Melanin được sản xuất ở đâu?
Melanin được sản xuất trong tế bào melanocytes. Những tế bào này nằm ở các khu vực khác nhau trên cơ thể, bao gồm:
- Tóc
- Lớp biểu bì
- Màu mắt
- Substantia nigra và locus coeruleus (vùng não của bạn)
- Tủy và Zona reticularis ( các khu vực của tuyến thượng thận)
- Các mạch máu của ống ốc tai (một phần của tai trong)
3. Vai trò chính của Melanin
Vai trò tích cực của sắc tố melanin bao gồm: Melanin có khả năng hấp thụ và phân tán năng lượng từ ánh sáng mặt trời, giúp giảm tiếp xúc trực tiếp của da với ánh nắng mặt trời, ngăn chặn nguy cơ ung thư da.
- Bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV: Melanin giúp bảo vệ lớp biểu bì của da khỏi tác động của tia UV, bao gồm UVA, UVB, UVC và ánh sáng xanh. Sắc tố này hấp thụ tia UV trước khi chúng có thể xâm nhập vào và gây hại cho DNA của tế bào da.
- Chống oxy hóa: Melanin cũng đóng vai trò trong việc ngăn chặn các phản ứng oxy hóa do tác động của tia UV, giúp giảm nguy cơ tổn thương tế bào da.
4. Các bệnh lý và rối loạn liên quan đến Melanin
Một khi đã hiểu melanin là gì, những lợi ích của melanin mang đến cho cơ thể thì bạn cũng cần biết việc sản sinh quá mức melanin có thể gây ra một số bệnh lý về da như:
- Bệnh bạch tạng: Là trường hợp lượng melanin trong cơ thể ít hơn người bình thường. Dẫn đến hiện tượng tóc trắng, mắt xanh, da nhợt nhạt, và có thể gặp vấn đề về thị lực. Để bảo vệ làn da người mắc bệnh bạch tạng, cần chú trọng vào việc bảo vệ da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời. Hiện nay, y học vẫn chưa tìm ra phương pháp chữa trị dứt điểm cho bệnh bạch tạng. Tuy nhiên, các biện pháp bảo vệ da và theo dõi sức khỏe đều có thể giúp giảm thiểu tác động của căn bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bị bệnh.
- Nám da: Việc tăng lượng melanin quá mức khi tiếp xúc quá lâu dưới ánh sáng mặt trời và kể cả sau khi không tiếp xúc với tia cực tím nữa thì hàm lượng melanin được sản sinh ra cũng trở nên dư thừa dẫn đến tình trạng nám da, đen da. Nám da có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như rối loạn hormone trong cơ thể, yếu tố di truyền, tác động từ ánh sáng mặt trời, sử dụng thuốc tránh thai hoặc do chế độ chăm sóc da không đúng cách.
- Bệnh bạch biến: Bệnh bạch biến xảy ra khi có mất tế bào melanocytes, và biểu hiện là xuất hiện các mảng da trắng mịn. Để điều trị loại bệnh này, có thể áp dụng một số phương pháp như sử dụng thuốc nhuộm để làm mờ vùng da trắng, liệu pháp chiếu tia UV để tăng sự tạo melanin, sử dụng thuốc nhạy sáng (light-sensitive) kết hợp với ánh sáng để khôi phục tế bào melanocytes, sử dụng kem corticosteroid để làm mờ mảng da trắng, hoặc thậm chí phẫu thuật cấy ghép da từ vùng không bị bạch biến.
- Bệnh Parkinson: Đối với người mắc bệnh Parkinson – một trong những bệnh về thần kinh, lượng neuromelanin có trong não của người bệnh giảm do tế bào não ở khu vực chất đen (substantia nigra) bị tổn thương và chết. Bệnh Parkinson có biểu hiện chủ yếu là vấn đề về vận động. Người mắc bệnh thường gặp khó khăn trong việc đi lại, cử động chân tay bị run cứng và mất khả năng kiểm soát vận động của cơ bắp.
- Mất thính lực: Melanin đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống thính giác của con người. Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng lượng melanin không đầy đủ có thể gây ảnh hưởng đến thính giác, dẫn đến tình trạng mất thính giác hoặc điếc.
>> Xem thêm: Cách làm giảm sắc tố melanin trong da hiệu quả
5. Cách để tăng Melanin trong cơ thể
Một số chất dinh dưỡng có thể hỗ trợ tổng hợp melanin một cách tự nhiên trên da. Dưới đây là một số chất dinh dưỡng mà các nghiên cứu đã chỉ ra có khả năng thúc đẩy sản xuất melanin:
- Chất chống oxy hóa
Chất chống oxy hóa đã cho thấy tiềm năng mạnh để tăng sản xuất melanin. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chất chống oxy hóa có thể có lợi trong việc tăng sản xuất melanin.
Các chất dinh dưỡng như flavonoid và polyphenol có nguồn gốc từ rau củ trong chế độ ăn có thể hoạt động như chất chống oxy hóa mạnh và có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất melanin.
Một số trong số chúng có thể tăng sự sản xuất melanin, trong khi những loại khác có thể có tác dụng ngược lại. Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau lá xanh đậm, quả mọng đen, sô cô la đen và các loại rau có nhiều màu sắc khác có thể cung cấp thêm chất chống oxy hóa cho cơ thể.
- Vitamin A
Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất melanin và duy trì làn da khỏe mạnh. Bạn có thể cung cấp vitamin A cho cơ thể thông qua thực phẩm, đặc biệt là các loại rau giàu beta carotene như cà rốt, khoai lang, rau bina và đậu Hà Lan.
Theo nghiên cứu, beta carotene, một loại carotenoid có màu đỏ, vàng và cam, được tìm thấy trong vitamin A, có thể đóng vai trò trong quá trình sản xuất melanin và bảo vệ da khỏi tác động của tia cực tím. Bạn có thể tăng lượng vitamin A trong cơ thể bằng cách tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu vitamin A như rau màu cam (cà rốt, bí, khoai lang), cá và thịt.
Vitamin A là một loại vitamin tan trong chất béo, do đó có khả năng tích tụ trong cơ thể. Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ khuyến cáo mức tiêu thụ hàng ngày vitamin A là 700 mcg cho phụ nữ và 900 mcg cho nam giới. Trẻ em thậm chí cần ít vitamin A hơn hàng ngày. Đặc biệt, phụ nữ mang thai nên hạn chế việc vượt quá liều lượng vitamin A khuyến nghị hàng ngày, vì điều này có thể gây nguy hiểm cho sự phát triển của thai nhi.
- Vitamin E
Vitamin E đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe làn da. Nó không chỉ có vai trò chống oxy hóa mà còn có khả năng tăng sản xuất melanin. Vitamin E có thể giúp bảo vệ da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời.
Để cung cấp nhiều vitamin E hơn, bạn có thể sử dụng các bổ sung vitamin E hoặc tăng cường việc tiêu thụ các loại thực phẩm giàu vitamin E như rau xanh, ngũ cốc, hạt và hạch.
- Thảo mộc và thực vật
Nghiên cứu đã chỉ ra tiềm năng của một số loại thảo mộc và trà trong việc bảo vệ da khỏi tác động của tia UV. Trà xanh và nghệ chứa nhiều flavonoid và polyphenol, có thể tăng cường sự sản xuất melanin và giúp bảo vệ da.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có nghiên cứu cụ thể chứng minh hiệu quả của các loại thảo mộc trong việc tăng sản xuất melanin. Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng các loại thảo mộc để hỗ trợ làn da, bạn có thể tìm thấy chúng trong các sản phẩm bổ sung, trà và tinh dầu.
Hiểu được melanin là gì và cách kiểm soát việc tăng hoặc giảm sắc tố melanin sẽ giúp chúng ta có kế hoạch chăm sóc da và sức khỏe hiệu quả hơn. Thay vì chờ đến khi các vấn đề da thực sự xuất hiện, bạn nên chú trọng bảo vệ da ngay từ bây giờ.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
Linh Anh sử dụng nguồn tham khảo uy tín từ tổ chức y dược - học thuật chính thống và tài liệu từ cơ quan chính phủ, nhằm hỗ trợ và đảm bảo thông tin chính xác, minh bạch, đáng tin cậy. Để hiểu rõ hơn cách duy trì và kiểm soát chất lượng nội dung, mời quý độc giả tham khảo Quy trình biên tập của chúng tôi.
Bác sĩ Phúc am hiểu kiến thức Y học cổ truyền kết hợp với bằng cấp chuyên môn điều trị da công nghệ cao. Dựa trên nền tảng kiến thức, bác kiểm duyệt các nội dung chuyên môn liên quan đến da liễu.
